آیین ازدواج در بین مردم عرب خوزستان یکی از مراسم‌های فرهنگی و سنتی مهم است که در آن آداب و رسوم خاصی به طور دقیق و با احترام برگزار می شود. این مراسم نه تنها بیانگر هویت فرهنگی مردم عرب خوزستان است، بلکه تأکید بر روابط خانوادگی و اجتماعی در این منطقه دارد.
مراسم خواستگاری
خواستگاری در بین مردم عرب خوزستان دارای مراحل ویژه‌ای است که هرکدام نشانه‌ای از احترام و پیوندهای خانوادگی است. ابتدا پسر عرب باید از عدم وجود “ناهی” یا معترض در خانواده دختر اطلاع پیدا کند. این امر به نوعی نشانگر احترام خانواده پسر به خانواده دختر است. در صورتی که هیچ‌گونه معتراضی وجود نداشته باشد، پسر به خواستگاری می‌رود. در این مرحله، اصطلاح “المشایة” یا “المشیة” (خواستگاری) به کار می‌رود.
قبل از آغاز این مرحله، مادر پسر معمولاً به خانه دختر می‌رود تا گفتگوهایی با زنان خانواده دختر داشته باشد. این دیدار اولیه در تمامی اقوام عرب مرسوم است و در آن زنان عرب برای نشان دادن رضایت خود از خواستگاری می‌گویند: “مکانکم مفروشه”، که به معنای “جای شما فرش شده است” و نشانگر پذیرش درخواست است. پس از این دیدار، خانواده داماد به دختر انگشتر، عبایه (چادر عربی) و لباس می‌دهند که به آن “نیشان” گفته می شود. این مرحله آغاز رسمی نامزدی است و زوجین وارد دوره نامزدی می شوند.
خطبه و مراسم رسمی خواستگاری
مراسم خواستگاری در بین مردم عرب خوزستان به “خطبه” معروف است که آداب خاص خود را دارد. پس از مشورت پدر دختر با برادران خود، در صورتی که پاسخ مثبت باشد، مراسم رسمی خواستگاری آغاز می‌شود. در این مراسم، مهریه یا صداق و خرید وسایل زندگی زوجین مشخص می‌شود. این مراسم در مناطق مختلف خوزستان نام‌های متفاوتی دارد؛ برای مثال، در دزفول، شوش، شهر حر، سوسنگرد، بستان و هویزه آن را “گَی” (geiy) می نامند. در حالی که در آبادان، شادگان و خرمشهر این مراسم را “قطع حق” (ghætæ alhagh) می خوانند.
در اهواز و برخی دیگر از مناطق، این مراسم با نام‌های صداق، صیاگ و حتی عده (اتعدی) شناخته می شود. این تفاوت‌ها در نام گذاری به‌دلیل تفاوت‌های فرهنگی و لهجه‌های محلی است. در این مراسم، خانواده پسر معمولاً یک روحانی و برخی ریش‌سفیدان و افراد معتبر از قوم خود را همراه می‌آورند. در بسیاری از موارد، یک سید نیز به دعوت خانواده پسر در مراسم شرکت می کند؛ چرا که عرب‌های خوزستان به سادات احترام ویژه‌ای دارند.
جزئیات مراسم گَی
مراسم گَی معمولاً در خانه دختر یا نزدیکی‌های آن برگزار می‌شود. اگر ممکن باشد، این مراسم در مضیف (مکان پذیرایی) یا حسینیه‌ای بزرگ برگزار می‌شود. خانواده پسر در این مراسم، علاوه بر روحانی، افرادی با منزلت و احترام از خانواده دختر را دعوت می‌کنند. مراسم بیشتر مخصوص آقایان است و زنان در خانه‌ای دیگر منتظر نتیجه‌ی مراسم می‌مانند.
هدف از برگزاری این مراسم، توافق بر سر میزان مهریه یا صداق است. اگر ازدواج فامیلی باشد، مهریه و هزینه‌های عروسی و جهیزیه معمولاً کمتر از ازدواج با دختر غریبه است. در این مراسم، خانواده پسر مبلغی به عنوان حق زن به خانواده دختر می‌دهند تا وسایل و جهیزیه تهیه شود. پس از توافق بر سر مهریه، مراسم با صلوات پایان می‌یابد. در برخی مناطق نیز برای حضرت عباس (علیه‌السلام) فاتحه‌ای خوانده می‌شود تا تعهد دو خانواده به یکدیگر تأکید شود. این سنت بیشتر در مناطق شوش، دزفول، سوسنگرد، هویزه، ملاثانی و برخی مناطق اهواز مشاهده می شود.
پذیرایی و پایان مراسم
پس از اتمام مراسم گَی، پذیرایی مفصلی برگزار می‌شود که شامل قهوه و چای است. این پذیرایی معمولاً همراه با گفت‌وگو و تبادل نظر در میان مهمانان است. پس از پایان این مراسم، مراسم عروسی آغاز می شود.
رسومات پیش از عروسی
قبل از روز عروسی، یکی از سنت‌های مهم در میان مردم عرب خوزستان، خرید پارچه برای مادر عروس، خواهران عروس و زن برادرهای عروس است. این رسم که در گذشته شامل خرید پارچه برای تعداد بیشتری از افراد خانواده می‌شد، امروزه به‌دلیل مشکلات اقتصادی با هزینه کمتری اجرا می شود. این مراسم به نوعی احترام به خانواده عروس و تعهد به پیوندی است که در آینده نزدیک اتفاق خواهد افتاد.
این آداب و رسوم نشان‌دهنده پیوند عمیق فرهنگی، اجتماعی و مذهبی میان خانواده‌ها و همچنین احترام و ارزشی است که برای همدیگر قائل هستند. با وجود تغییرات اقتصادی و اجتماعی در دنیای امروز، این سنت‌ها همچنان به‌عنوان نمادی از فرهنگ غنی مردم عرب خوزستان باقی مانده است و در کنار دیگر آداب و رسوم ازدواج در این منطقه، به‌عنوان بخشی از هویت فرهنگی آن‌ها شناخته می‌شود.
آداب و رسوم مراسم ازدواج در جوامع مختلف
مراسم عقد و عروسی در فرهنگ‌های مختلف شباهت‌های بسیاری دارند، به ویژه در پوشش عروس. یکی از مهم‌ترین بخش‌ها، لباس عروس است که در طول تاریخ اهمیت ویژه‌ای داشته است. طبق اطلاعات موجود در ویکی‌پدیای انگلیسی، رسم پوشیدن لباس عروس سفید به انگلستان و دوران ملکه ویکتوریا برمی‌گردد. اما در برخی کشورها مانند هند، چین، ویتنام و ژاپن، عروس‌ها هنوز از رنگ‌های ملی خود برای لباس عروس استفاده می کنند.
پوشش عروس و داماد
امروزه، لباس عروس سفید و توری در بسیاری از کشورها و فرهنگ‌ها رایج است. در مناطقی مثل اهواز و جنوب ایران، داماد معمولاً لباس عربی شامل دشداشه، کوفیه، عگال و بشت می پوشد. با این حال، بیشتر دامادها از کت و شلوار استفاده می کنند و عروس‌ها معمولاً همان لباس عروس سفید را به تن می کنند.
واژه شناسی مراسم ازدواج
در زبان عربی، واژه “عُرس” به معنای مراسم ازدواج است و به داماد نیز “عریس” گفته می‌شود. در فارسی، عروس به عنوان نوعی نسبت خویشاوندی سببی نیز استفاده می‌شود، یعنی همسر پسر شخص عروس است. در زبان عربی، به همسر دختر “نسیب” گفته می‌شود.
“حفله”
در بسیاری از جوامع عرب، چند روز قبل از مراسم عروسی، جشن خاصی به نام “حفله” برگزار می‌شود. این مراسم، به نوعی آماده سازی برای مراسم اصلی است.
نقش مشاور در روز ازدواج
یکی از رسوم جالب در بسیاری از مناطق عرب نشین، وجود فردی به نام “وزیر” یا “هَراب” است. این فرد معمولاً باید جوان و باهوش باشد تا در روز عروسی داماد را همراهی کرده و او را در مراسم یاری دهد. این فرد به ویژه در مناطق خوزستان، مانند خرمشهر و آبادان، نقش مهمی در کمک به داماد دارد.
مراسم “زفه” و استقبال خاص از عروس و داماد
مراسم استقبال از عروس و داماد به نام “زفه” در فرهنگ عربی رایج است. در این مراسم، زنان و دختران خویشاوند داماد به شادی و هلهله می پردازند. “کِل” یا “هلهله” در واقع صدایی شاد و جیغ مانند است که نشان‌دهنده خوشحالی است.
قربانی کردن گوسفند
یکی از رسم‌های جالب در هنگام ورود عروس و داماد به منزل، قربانی کردن گوسفندی است که به آن “فدیه” گفته می‌شود. این عمل به باور مردم برای حفظ عروس و داماد از آسیب‌ها و دفع چشم زخم است.
رقص چوبیه
رقص محلی “چوبیه” یکی از قدیمی‌ترین انواع رقص‌های فولکلوریک است که در مراسم‌های عروسی در میان عرب‌های خوزستان و دیگر مناطق رایج است. این رقص نمادی از فرهنگ و تاریخ منطقه است.
ولیمه عروسی
در مراسم عروسی، “ولیمه” به معنی دعوت از خانواده‌ها، دوستان و فقرا برای صرف غذا است. این سنت، که از زمان پیامبر اسلام تأسیس شد، به ویژه در میان خانواده‌های متمول پرهزینه تر برگزار می شود.
هوسه و گوله
در مراسم عروسی، یکی از رسوم جالب، “هوسه” است. این نوع آوازخوانی، که بیشتر توسط مردان و زنان خویشاوند داماد انجام می‌شود، به شادی و خوشحالی می‌پردازد. اگر این آواز را زنان بخوانند، به آن “گوله” می‌گویند.
شب زفاف
شب زفاف یا شب اول ازدواج یکی از مهم‌ترین شب‌ها در فرهنگ‌های مختلف است. این شب، که به ویژه به اولین شب هم بستری عروس و داماد اشاره دارد، در فرهنگ عربی به “لیلة الزفاف” شناخته می شود.
آداب و رسوم پس از مراسم ازدواج
بعد از مراسم ازدواج، رسم است که خانواده‌ها و دوستان به زوجین هدایایی بدهند. این هدایا در مناطق مختلف نام‌های مختلفی دارند. در شمال غرب و مرکز خوزستان، به این هدایا “هَربَ” گفته می‌شود و در اهواز و مناطق دیگر، کادوهای عروسی را “اریوگ” یا “نگوط” می‌نامند.
باورهای خاص مردم عرب
در برخی مناطق عرب نشین، عروس تا یک هفته بعد از ازدواج به خانه کسی نمی‌رود. همچنین خانواده داماد موظف است پس از ازدواج، خانواده عروس را دعوت کند و این دعوت نامه‌ها نقش مهمی در برقراری ارتباطات دارند.
ماه عسل
در بسیاری از فرهنگ‌ها، ماه عسل به عنوان یک سفر خاص بعد از ازدواج برگزار می‌شود. در برخی منابع تاریخی آمده است که این سنت متعلق به بیش از 4000 سال پیش بوده و در آن زمان، پدر عروس شرابی از عسل به داماد می‌داده تا انرژی او را افزایش دهد.
نوشته 19 مورد از آیین ازدواج مردم عرب خوزستان اولین بار در تشریفات گل‌گشت. پدیدار شد.
source https://tashrifatgolgasht.com/arab-marriage-in-khuzestan/
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر