رسم و رسوم عروسی در اردبیل یکی از جذاب ترین و متفاوت ترین سنت‌های ایران به شمار می رود که در هر بخش از آن، فرهنگ و آداب خاص این منطقه نمایان است. این مراسم که شامل مراحل مختلفی از خواستگاری تا جشن عروسی است، سرشار از نمادها و نشانه‌های فرهنگی است که نه تنها نشان‌دهنده پیوند دو نفر است بلکه هویت و تاریخ منطقه را نیز به نمایش می‌گذارد. در اینجا به تفصیل مراحل مختلف این مراسم را بررسی می کنیم.
خواستگاری رسمی و عقد خوانی
یکی از اولین مراحل در آداب و رسوم عروسی در اردبیل، خواستگاری رسمی است. پس از آنکه دختری از خانواده‌ای مورد توجه قرار می‌گرفت، رسم بود که از طرف خانواده داماد اقدام به خواستگاری رسمی شود. نشانۀ قبول ازدواج در این مرحله، چای شیرین بود که از سوی خانواده دختر به‌عنوان علامت پذیرش این درخواست به خانواده داماد تعارف می‌شد. در این روز، عده‌ای از اقارب دختر نیز به این مجلس دعوت می‌شدند که این مراسم در محلی به نام «شیرنی ایچدی» برگزار می‌شد. در این مجلس، مهریه و شرایط طرفین و همچنین تاریخ عقد مشخص می‌شد.
نامزدی رسمی نیز با برگزاری مراسمی خاص به نام «شال اوزوک» انجام می شد. واژه اوزوک در زبان ترکی به معنی انگشتر است و شال به همان معنای رایج در زبان فارسی است. این مراسم برای نشان دادن تعهد طرفین و همچنین برای شروع مراحل رسمی ازدواج برگزار می‌شد.
عقدخوانی
بین نامزدی و عقدخوانی فاصله زمانی زیادی وجود نداشت و پس از آن، مراسم عقد با دعوت از اقوام و آشنایان برگزار می‌شد. این دعوت معمولاً از سوی مردان مسن و میانسال خانواده صورت می‌گرفت. مراسم عقدخوانی در خانه دختر برگزار می‌شد و هزینه‌های آن بر عهده خانواده پسر بود. در این مراسم، زمانی که صیغه عقد جاری می‌شد، فضا به سکوتی عمیق و روحانی فرو می‌رفت و همه توجهات معطوف به جملات خوانندگان صیغه بود. عروس در اتاق دیگری قرار می‌گرفت و در کنار ظرف مسینی که در آن می‌نشست، دو تکه قند به هم می‌ساییدند. پس از اتمام صیغه عقد، مراسم با شادباش و پذیرایی از مهمانان همراه می‌شد.
پارچه کسدی
قبل از اینکه عروس به خانه داماد منتقل شود، جشن دیگری به نام «پارچه کسدی» برگزار می‌شد که مختص زنان بود. در این مراسم، خویشاوندان و نزدیکان دو طرف دور هم جمع می‌شدند تا لباس‌های عروس را آماده کرده و در کنار هم به جشن بپردازند. در این جشن، به ویژه لباس‌ها و زینت‌آلاتی که خانواده داماد برای عروس آورده بودند به نمایش گذاشته می‌شد و مهمانان از آنها دیدن می‌کردند. در ادامه این مراسم، از افراد نزدیک داماد و خیاط دعوت می‌شد تا به خانه عروس بروند و بخشی از پارچه‌ها را بریده و لباس‌های عروس را برای روز عروسی آماده کنند.
حنا گجه سی
یکی دیگر از مراسم‌های مهم در عروسی اردبیل، شب «حنا گجه سی» است. این جشن در شب قبل از بردن عروس به خانه داماد برگزار می‌شود و هم در خانه عروس و هم در خانه داماد برگزار می‌گردد. در خانه عروس، شب حنا به ویژه برای دختران و زنان جوان برگزار می‌شد و آنها به همراه عروس به حمام می‌رفتند و سپس در خانه عروس به جشن می‌پرداختند. از آنجا که در این شب حنا به دستان عروس بسته می‌شد، این شب به نام «حنا گجه» شناخته می‌شد. مراسم مشابهی نیز در خانه داماد برای مردان جوان برگزار می‌شد که در آن دوستان داماد با او به حمام می رفتند.
شب عروسی
بردن عروس به خانه داماد معمولاً بعد از غروب انجام می‌شد. در گذشته، برخی از خانواده‌ها عروس را با اسب به خانه داماد می‌بردند، اما بعدها درشکه جایگزین اسب شد و امروزه از ماشین‌های مدرن استفاده می‌شود. در این شب، جهیزیه عروس به خانه داماد منتقل می‌شد و عروس پس از آرایش به خانه داماد می‌رفت. در این مراسم، عروس چادری بر سر می‌انداخت و زنان مسن از خانواده او او را همراهی می‌کردند. در این مسیر، مراسم دعا و آرزوی خوشبختی از سوی پدر یا یکی از بزرگترهای خانواده برگزار می‌شد. در خانه داماد، مراسم شام برگزار می‌شد و مهمانان از طرفین دعوت می‌شدند. یکی از رسوم جالب این شب، پاشیدن نقل و نبات بر سر عروس و زدن سه سیب به پشت او از سوی داماد بود که نمادی از خوشبختی و برکت بود.
ترک پلو
در روز بعد از شب عروسی، برای ناهار عروس معمولاً مادر او «قویماق» می‌فرستاد و برای شام نیز «ترک پلو» تهیه می‌شد. ترک پلو غذایی خاص بود که با زعفران، شکر و روغن درست می‌شد و معمولاً همراه با چند نوع خورش سرو می‌شد. این غذا به‌ویژه در مراسم عروسی بسیار پرطرفدار بود و به خانه داماد ارسال می شد. دعوت از افراد نزدیک به خانواده داماد برای صرف این غذا جزء مراسمات خاص آن روز بود.
اوز آشدی
یکی دیگر از رسوم جالب در عروسی اردبیل، مراسم «اوز آشدی» بود. در این مراسم، پس از ورود عروس به خانه داماد، او خود را از دید مردان و زنان خانواده شوهر می‌پوشاند و در روز اول برای اینکه مادر شوهر یا خواهران او چادر از سرش بردارند، هدایای مختلفی به عروس داده می‌شد. این هدایا بسته به وضعیت مالی خانواده داماد متفاوت بود و در خانواده‌های متمول، این هدایا معمولاً سکه طلا بودند.
بنده تخت
در ادامه مراسم عروسی، روز سوم عروسی به‌عنوان «بنده تخت» شناخته می‌شد که به پذیرایی از مهمانان اختصاص داشت. این مراسم در بعد از ظهر برگزار می‌شد و خانواده داماد به‌طور رسمی مهمانان را پذیرا می‌شدند.
ایاغ آشدی
پس از اتمام مراحل فوق، عروس و داماد به خانه‌های اقوام و دوستان خود مراجعه می‌کردند و مراسم «ایاغ آشدی» آغاز می‌شد. این مراسم شامل مهمانی‌هایی بود که خویشاوندان و دوستان عروس و داماد ترتیب می‌دادند و در آنها از طرفین و خانواده‌هایشان دعوت به‌عمل می‌آمد. این مراسم به‌طور کلی آخرین بخش از جشن عروسی اردبیلی‌ها بود که در آن پیوندهای خانوادگی و اجتماعی نیز تقویت می‌شد.
رسم و رسوم عروسی در اردبیل نه تنها مراسمی برای پیوند دو نفر است، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی این منطقه به شمار می‌آید که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و همچنان با همان شکوه و عظمت برگزار می‌شود.
نوشته 9 مورد از رسم و رسوم عروسی در اردبیل! اولین بار در تشریفات گل‌گشت. پدیدار شد.
source https://tashrifatgolgasht.com/wedding-customs-and-traditions-in-ardabil/
